Αργυρό μετάλλιο σε κλειστά σχολεία παίρνει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Παιδείας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται σε ρεπορτάζ της Καθημερινής, στην Κεντρική Μακεδονία υπάρχουν 150 σχολεία υπό αναστολή και ειδικότερα 43 δημοτικά, επτά γυμνάσια, τρία λύκεια, ένα ΕΕΕΚ και 96 νηπιαγωγεία.
Την πρωτιά σε κλειστά σχολεία έχει η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με 154 κλειστά σχολεία, την ώρα που σε όλη τη χώρα τα σχολεία που φέτος δεν θα χτυπήσει το πρώτο κουδούνι σε λίγες μέρες είναι 700.
Έμπειρα στελέχη του υπουργείου Παιδείας, μιλώντας στην Καθημερινή, κάνουν λόγο για «Αρμαγεδδώνα λόγω του οξύτατου δημογραφικού προβλήματος». Την τελευταία επταετία ο μαθητικός πληθυσμός στα δημοτικά σχολεία έχει μειωθεί κατά 111.388 παιδιά. Συνολικά, σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στις επαγγελματικές δομές, το 2025-2026 θα φοιτήσουν περίπου 1.210.000 μαθητές, ενώ επτά χρόνια πριν, το 2018-2019, φοίτησαν 1.363.912 μαθητές.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας που παρουσιάζει η εφημερίδα, το επόμενο σχολικό έτος το οποίο ξεκινά σε λίγες ημέρες, από τις 13.478 σχολικές μονάδες και στις δύο εκπαιδευτικές βαθμίδες, οι 714 δεν θα λειτουργήσουν, θα βρίσκονται σε αναστολή γιατί δεν υπάρχουν παιδιά στην περιοχή τους. Ο αριθμός αυτός κινείται αυξητικά τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, το δημογραφικό πρόβλημα «χτυπάει» πρώτα στην εισαγωγική, πρωτοβάθμια εκπαίδευση, στην οποία υπάγονται και τα περισσότερα υπό αναστολή σχολεία. Έτσι:
• Από τα 247 δημοτικά σχολεία που δεν λειτούργησαν το σχολικό έτος 2018-2019, φτάσαμε στα 319 που δεν θα λειτουργήσουν το επόμενο σχολικό έτος.
• Και από τα 312 νηπιαγωγεία που δεν λειτούργησαν το 2018-2019, το 2025-2026 δεν θα χτυπήσει το κουδούνι σε 355 νηπιαγωγεία λόγω έλλειψης παιδιών.
Ο αριθμός των 714 υπό αναστολή σχολείων συμπληρώνεται από σχολικές μονάδες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με τα περισσότερα να είναι γυμνάσια. Άλλωστε, τα λύκεια είναι δύσκολο να κλείσουν λόγω έλλειψης μαθητών, καθώς λειτουργούν σε μεγάλα αστικά κέντρα, συγκεντρώνοντας τους μαθητές τόσο της πόλης όσο και των γύρω χωριών.
Πιο συγκεκριμένα, σε αναστολή, όπως εξήγησε στην «Καθημερινή» στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, τίθεται ένα σχολείο όταν δεν έχει τουλάχιστον 15 μαθητές. Σύμφωνα με τον νόμο 1566 του 1985, στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση προβλέπεται ένας δάσκαλος ανά 15 μαθητές. Βεβαίως και υπάρχουν εξαιρέσεις –π.χ. σε μικρά νησιά ή ορεινά χωριά– όπου σχολεία παραμένουν σε λειτουργία με μικρότερο αριθμό μαθητών λόγω της μακρινής απόστασης από το πλησιέστερο σχολείο, αλλά οι μαθητές του υπό αναστολή σχολείου μεταφέρονται σε όμορα.
Σε αναστολή διατηρείται ένα σχολείο για μία τριετία. Εάν μέσα στα χρόνια αυτά δεν συμπληρωθεί ο ελάχιστος απαιτούμενος αριθμός μαθητών, τότε το σχολείο διαγράφεται από τον σχολικό χάρτη. Εξαίρεση αποτελούν τα μειονοτικά σχολεία, τα οποία τίθενται μόνο σε αναστολή χωρίς να κλείνουν οριστικά. «Υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιο σχολείο έχει λειτουργήσει πάλι, αλλά δυστυχώς ο κανόνας είναι το οριστικό κλείσιμο», ανέφερε στην Καθημερινή ο Χρίστος Τσιάμαλος, στέλεχος της Γενικής Γραμματείας Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής του υπουργείου Παιδείας.
Και στην Αττική
Το εντυπωσιακό είναι πως «λουκέτο» δεν μπαίνει μόνο σε σχολεία σε ορεινά χωριά και μικρά νησιά. Υπάρχουν περιπτώσεις που βγαίνουν σε αναστολή και σχολεία στην Αττική. Χαρακτηριστικά, στην Αττική για το 2025-2026 σε αναστολή βρίσκονται 77 σχολικές μονάδες.
Το «λουκέτο» σε μια σχολική μονάδα αναστατώνει ουσιαστικά τη ζωή των μαθητών, που θα αναγκαστούν να ταξιδεύουν καθημερινά έως και 80 χιλιόμετρα για να φτάσουν στο νέο τους σχολείο – όπως σε περίπτωση μαθητή από χωριό της Κόνιτσας. Η άλλη λύση είναι η οικογένεια να μεταναστεύσει στην έδρα του σχολείου του παιδιού.
Το οξύ δημογραφικό πρόβλημα αποτυπώνεται και από τον μαθητικό πληθυσμό, που μειώνεται κάθε χρόνο. Το 2018-2019 φοίτησαν στα δημοτικά σχολεία 599.046 παιδιά ενώ με βάση τα έως τώρα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, για το 2025-2026 στα δημοτικά σχολεία έχουν εγγραφεί 488.018 μαθητές, δηλαδή την επταετία «χάθηκαν» 111.388 παιδιά.
Εξίσου πλήττονται από το δημογραφικό πρόβλημα και τα νηπιαγωγεία. Το 2018-2019 στα νηπιαγωγεία φοιτούσαν 139.474 μαθητές και για το 2025-2026 έχουν εγγραφεί 136.921 μαθητές. Πάντως, τα νηπιαγωγεία «τροφοδοτούνται» με μαθητές λόγω της καθιέρωσης της δίχρονης προσχολικής αγωγής, με αποτέλεσμα να μπορούν να περάσουν τις πύλες τους και τα τετράχρονα, και όχι μόνο υποχρεωτικά τα πεντάχρονα.
«Το δημογραφικό πρόβλημα είναι τρομακτικό, όπως το βιώνουμε από χρονιά σε χρονιά. Θυμάμαι σε δημοτικό σχολείο στη Φθιώτιδα, το 2010 είχαμε δέκα τμήματα με 170 μαθητές, το 2023 πέσαμε σε επτά τμήματα με 120 μαθητές και φέτος το σχολείο θα έχει έξι τμήματα με 100 μαθητές» παρατηρεί ο κ. Τσιάμαλος. Ουσιαστικά, σύμφωνα με τον ίδιο κάθε χρονιά «χάνεται» ένα τμήμα μαθητών σε κάθε σχολείο στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, και η συρρίκνωση του μαθητικού πληθυσμού θα αρχίσει να πλήττει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου ο αριθμός των «λουκέτων» είναι περιορισμένος.
Από την άλλη, μπορεί το κλείσιμο μιας σχολικής μονάδας να υπαγορεύεται από οικονομικούς λόγους, ωστόσο παιδαγωγικά υπάρχει συζήτηση εάν είναι καλό να παραμείνουν οι μαθητές σε ένα μικρό σχολείο στο χωριό τους ή να συγκεντρώνονται σε μεγαλύτερη εκπαιδευτική δομή. Σύμφωνα με την Αλεξάνδρα Ανδρούσου, καθηγήτρια στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στη Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Αθηνών, «η διατήρηση ολιγοθέσιων σχολείων συνεπάγεται μια τεράστια επένδυση. Η ύπαρξη ολιγοθέσιων σχολείων χρειάζεται εκπαιδευτικούς εκπαιδευμένους για αυτή την πρόκληση. Ο εκπαιδευτικός σε ένα μονοθέσιο ή διθέσιο σχολείο, που έχει μαθητές διαφορετικών ηλικιών, πρέπει να ξέρει να δουλεύει με τον καθένα διαφοροποιημένα».
